PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO
dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego
Okres obowiązywania: od 2017 r.

 

Wstęp
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego wskazuje cel wychowania przedszkolnego, zadania profilaktyczno-wychowawcze przedszkola, oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej i innej formie wychowania przedszkolnego, zwanych dalej „przedszkolami”, oraz efekty realizacji zadań w postaci celów osiąganych przez dzieci na zakończenie wychowania przedszkolnego.
Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka. Wsparcie to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna. W efekcie takiego wsparcia dziecko osiąga dojrzałość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji.
Zadania przedszkola
Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju. 
Tworzenie warunków umożliwiających dzieciom swobodny rozwój, zabawę i odpoczynek w poczuciu bezpieczeństwa. 
Wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji sensorycznej i umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych. 
Zapewnienie prawidłowej organizacji warunków sprzyjających nabywaniu przez dzieci doświadczeń, które umożliwią im ciągłość procesów adaptacji oraz pomoc dzieciom rozwijającym się w sposób nieharmonijny, wolniejszy lub przyspieszony. 
Wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań. 
Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie. 
Tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności, dbania o zdrowie, sprawność ruchową i b ezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo w ruchu drogowym. 
Przygotowywanie do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi oraz dbanie o zdrowie psychiczne, realizowane m.in. z wykorzystaniem naturalnych sytuacji, pojawiających się w przedszkolu oraz sytuacji zadaniowych, uwzględniających treści adekwatne do intelektualnych możliwości i oczekiwań rozwojowych dzieci. 
Tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki. 
Tworzenie warunków pozwalających na bezpieczną, samodzielną eksplorację otaczającej dziecko przyrody, stymulujących rozwój wrażliwości i umożliwiających poznanie wartości oraz norm odnoszących się do środowiska przyrodniczego, adekwatnych do etapu rozwoju dziecka. 
Tworzenie warunków umożliwiających bezpieczną, samodzielną eksplorację elementów techniki w otoczeniu, konstruowania, majsterkowania, planowania i podejmowania intencjonalnego działania, prezentowania wytworów swojej pracy. 
Współdziałanie z rodzicami, różnymi środowiskami, organizacjami i instytucjami, uznanymi przez rodziców za źródło istotnych wartości, na rzecz tworzenia warunków umożliwiających rozwój tożsamości dziecka. 
Kreowanie, wspólne z wymienionymi podmiotami, sytuacji prowadzących do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina, grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze, oraz rozwijania zachowań wynikających z wartości możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju. 
Systematyczne uzupełnianie, za zgodą rodziców, realizowanych treści wychowawczych o nowe zagadnienia, wynikające z pojawienia się w otoczeniu dziecka zmian i zjawisk istotnych dla jego bezpieczeństwa i harmonijnego rozwoju. 
Systematyczne wspieranie rozwoju mechanizmów uczenia się dziecka, prowadzące do osiągnięcia przez nie poziomu umożliwiającego podjęcie nauki w szkole. 
Organizowanie zajęć – zgodnie z potrzebami – umożliwiających dziecku poznawanie kultury i języka mniejszości narodowej lub etnicznej lub języka regionalnego – kaszubskiego. 
Tworzenie sytuacji edukacyjnych sprzyjających budowaniu zainteresowania dziecka językiem obcym nowożytnym, chęci poznawania innych kultur. 
 
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym nie dotyczy:
dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawności sprzężone, jeżeli jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym; 
dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na inne niż wymienione w pkt 1 rodzaje niepełnosprawności, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 127 ust. 19 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59), oraz jeżeli z indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego wynika brak możliwości realizacji przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dziecka. 
Osiągnięcia dziecka na koniec wychowania przedszkolnego
Fizyczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole: 
zgłasza potrzeby fizjologiczne, samodzielnie wykonuje podstawowe czynności higieniczne; 
wykonuje czynności samoobsługowe: ubieranie się i rozbieranie, w tym czynności precyzyjne, np. zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł; 
spożywa posiłki z użyciem sztućców, nakrywa do stołu i sprząta po posiłku; 
komunikuje potrzebę ruchu, odpoczynku itp.; 
uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich; wykonuje różne formy ruchu: bieżne, skoczne, z czworakowaniem, rzutne; 
inicjuje zabawy konstrukcyjne, majsterkuje, buduje, wykorzystując zabawki, materiały użytkowe, w tym materiał naturalny; 
wykonuje czynności, takie jak: sprzątanie, pakowanie, trzymanie przedmiotów jedną ręką i oburącz, małych przedmiotów z wykorzystaniem odpowiednio ukształtowanych chwytów dłoni, używa chwytu pisarskiego podczas rysowania, kreślenia i pierwszych prób pisania; 
wykonuje podstawowe ćwiczenia kształtujące nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała; 
wykazuje sprawność ciała i koordynację w stopniu pozwalającym na rozpoczęcie systematycznej nauki czynności złożonych, takich jak czytanie i pisanie. 
Emocjonalny obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole: 
rozpoznaje i nazywa podstawowe emocje, próbuje radzić sobie z ich przeżywaniem; 
szanuje emocje swoje i innych osób; 
przeżywa emocje w sposób umożliwiający mu adaptację w nowym otoczeniu, np. w nowej grupie dzieci, nowej grupie starszych dzieci, a także w nowej grupie dzieci i osób dorosłych; 
przedstawia swoje emocje i uczucia, używając charakterystycznych dla dziecka form wyrazu; 
rozstaje się z rodzicami bez lęku, ma świadomość, że rozstanie takie bywa dłuższe lub krótsze; 
rozróżnia emocje i uczucia przyjemne i nieprzyjemne, ma świadomość, że odczuwają i przeżywają je wszyscy ludzie; 
szuka wsparcia w sytuacjach trudnych dla niego emocjonalnie; wdraża swoje własne strategie, wspierane przez osoby dorosłe lub rówieśników; 
zauważa, że nie wszystkie przeżywane emocje i uczucia mogą być podstawą do podejmowania natychmiastowego działania, panuje nad nieprzyjemną emocją, np. podczas czekania na własną kolej w zabawie lub innej sytuacji; 
wczuwa się w emocje i uczucia osób z najbliższego otoczenia; 
dostrzega, że zwierzęta posiadają zdolność odczuwania, przejawia w stosunku do nich życzliwość i troskę; 
dostrzega emocjonalną wartość otoczenia przyrodniczego jako źródła satysfakcji estetycznej. 
Społeczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole: 
przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze; 
odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny, narodu, grupy przedszkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej; 
posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, adresem; 
używa zwrotów grzecznościowych podczas powitania, pożegnania, sytuacji wymagającej przeproszenia i przyjęcia konsekwencji swojego zachowania; 
ocenia swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych norm grupowych; przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdziała z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych, podczas odpoczynku; 
nazywa i rozpoznaje wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do dzieci i dorosłych, szacunek do ojczyzny, życzliwość okazywana dzieciom i dorosłym – obowiązkowość, przyjaźń, radość; 
respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby; 
obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe; 
komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy. 
Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole: 
wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą komunikatów pozawerbalnych: tańca, intencjonalnego ruchu, gestów, impresji plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicznych, konstrukcji i modeli z tworzyw i materiału naturalnego; 
wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy, rozróżnia głoski na początku i końcu w wybranych prostych fonetycznie słowach; 
odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości; byty rzeczywiste od medialnych, byty realistyczne od fikcyjnych; 
rozpoznaje litery, którymi jest zainteresowane na skutek zabawy i spontanicznych odkryć, odczytuje krótkie wyrazy utworzone z poznanych liter w formie napisów drukowanych dotyczące treści znajdujących zastosowanie w codziennej aktywności; 
odpowiada na pytania, opowiada o zdarzeniach z przedszkola, objaśnia kolejność zdarzeń w prostych historyjkach obrazkowych, układa historyjki obrazkowe, recytuje wierszyki, układa i rozwiązuje zagadki; 
wykonuje własne eksperymenty językowe, nadaje znaczenie czynnościom, nazywa je, tworzy żarty językowe i sytuacyjne, uważnie słucha i nadaje znaczenie swym doświadczeniom; 
eksperymentuje rytmem, głosem, dźwiękami i ruchem, rozwijając swoją wyobraźnię muzyczną; słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, porusza się przy muzyce i do muzyki, dostrzega zmiany charakteru muzyki, np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku oraz wyraża ją ruchem, reaguje na sygnały, muzykuje z użyciem instrumentów oraz innych źródeł dźwięku; śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym muzykowaniu; wyraża emocje i zjawiska pozamuzyczne różnymi środkami aktywności muzycznej; aktywnie słucha muzyki; wykonuje lub rozpoznaje melodie, piosenki i pieśni, np. ważne dla wszystkich dzieci w przedszkolu, np. hymn przedszkola, charakterystyczne dla uroczystości narodowych (hymn narodowy), potrzebne do organizacji uroczystości np. Dnia Babci i Dziadka, święta przedszkolaka (piosenki okazjonalne) i inne; w skupieniu słucha muzyki; 
wykonuje własne eksperymenty graficzne farbą, kredką, ołówkiem, mazakiem itp., tworzy proste i złożone znaki, nadając im znaczenie, odkrywa w nich fragmenty wybranych liter, cyfr, kreśli wybrane litery i cyfry na gładkiej kartce papieru, wyjaśnia sposób powstania wykreślonych, narysowanych lub zapisanych kształtów, przetwarza obraz ruchowy na graficzny i odwrotnie, samodzielnie planuje ruch przed zapisaniem, np. znaku graficznego, litery i innych w przestrzeni sieci kwadratowej lub liniatury, określa kierunki i miejsca na kartce papieru; 
czyta obrazy, wyodrębnia i nazywa ich elementy, nazywa symbole i znaki znajdujące się w otoczeniu, wyjaśnia ich znaczenie; 
wymienia nazwę swojego kraju i jego stolicy, rozpoznaje symbole narodowe (godło, flaga, hymn), nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski ukryte w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o smoku wawelskim, orientuje się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej; 
wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych i zabawy, zagospodarowuje przestrzeń, nadając znaczenie umieszczonym w niej przedmiotom, określa ich położenie, liczbę, kształt, wielkość, ciężar, porównuje przedmioty w swoim otoczeniu z uwagi na wybraną cechę; 
klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa przedmioty w grupy, szeregi, rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy własne, nadając im znaczenie, rozróżnia podstawowe figury geometryczne (koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt); 
eksperymentuje, szacuje, przewiduje, dokonuje pomiaru długości przedmiotów, wykorzystując np. dłoń, stopę, but; 
określa kierunki i ustala położenie przedmiotów w stosunku do własnej osoby, a także w stosunku do innych przedmiotów, rozróżnia stronę lewą i prawą; 
przelicza elementy zbiorów w czasie zabawy, prac porządkowych, ćwiczeń i wykonywania innych czynności, posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi, rozpoznaje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10, eksperymentuje z tworzeniem kolejnych liczb, wykonuje dodawanie i odejmowanie w sytuacji użytkowej, liczy obiekty, odróżnia liczenie błędne od poprawnego; 
posługuje się w zabawie i w trakcie wykonywania innych czynności pojęciami dotyczącymi następstwa czasu np. wczoraj, dzisiaj, jutro, rano, wieczorem, w tym nazwami pór roku, nazwami dni tygodnia i miesięcy; 
rozpoznaje modele monet i banknotów o niskich nominałach, porządkuje je, rozumie, do czego służą pieniądze w gospodarstwie domowym; 
posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych, np. tęcza, deszcz, burza, opadanie liści z drzew, sezonowa wędrówka ptaków, kwitnienie drzew, zamarzanie wody, dotyczącymi życia zwierząt, roślin, ludzi w środowisku przyrodniczym, korzystania z dóbr przyrody, np. grzybów, owoców, ziół; 
podejmuje samodzielną aktywność poznawczą np. oglądanie książek, zagospodarowywanie przestrzeni własnymi pomysłami konstrukcyjnymi, korzystanie z nowoczesnej technologii itd.; 
wskazuje zawody wykonywane przez rodziców i osoby z najbliższego otoczenia, wyjaśnia, czym zajmuje się osoba wykonująca dany zawód; 
rozumie bardzo proste polecenia w języku obcym nowożytnym i reaguje na nie; uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie dla danej zabawy lub innych podejmowanych czynności; powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki w grupie; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami; 
reaguje na proste polecenie w języku mniejszości narodowej lub etnicznej, używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem; zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej; 
reaguje na proste polecenie w języku regionalnym – kaszubskim, używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem, zna godło (symbol) swojej wspólnoty regionalnej – kaszubskiej. 
Warunki i sposób realizacji
Zgodnie z zapisami dotyczącymi zadań przedszkola nauczyciele organizują zajęcia wspierające rozwój dziecka. Wykorzystują do tego każdą sytuację i moment pobytu dziecka w przedszkolu, czyli tzw. zajęcia kierowane i niekierowane. Wszystkie doświadczenia dzieci płynące z organizacji pracy przedszkola są efektem realizacji programu wychowania przedszkolnego. Ważne są zatem zajęcia kierowane, jak i czas spożywania posiłków, czas przeznaczony na odpoczynek i charakter tego odpoczynku, uroczystości przedszkolne, wycieczki, ale i ubieranie, rozbieranie. Bardzo ważna jest samodzielna zabawa. 
Przedstawione w podstawie programowej naturalne obszary rozwoju dziecka wskazują na konieczność uszanowania typowych dla tego okresu potrzeb rozwojowych, których spełnieniem powinna stać się dobrze zorganizowana zabawa, zarówno w budynku przedszkola, jak i na świeżym powietrzu. Naturalna zabawa dziecka wiąże się z doskonaleniem motoryki i zaspokojeniem potrzeby ruchu, dlatego organizacja zajęć na świeżym powietrzu powinna być elementem codziennej pracy z dzieckiem w każdej grupie wiekowej. 
Nauczyciele, organizując zajęcia kierowane, biorą pod uwagę możliwości dzieci, ich oczekiwania poznawcze i potrzeby wyrażania swoich stanów emocjonalnych, komunikacji oraz chęci zabawy. Wykorzystują każdą naturalnie pojawiającą się sytuację edukacyjną prowadzącą do osiągnięcia dojrzałości szkolnej. Sytuacje edukacyjne wywołane np. oczekiwaniem poznania liter skutkują zabawami w ich rozpoznawaniu. Jeżeli dzieci w sposób naturalny są zainteresowane zabawami prowadzącymi do ćwiczeń czynności złożonych, takich jak liczenie, czytanie, a nawet pisanie, nauczyciel przygotowuje dzieci do wykonywania tychże czynności zgodnie z fizjologią i naturą pojawiania się tychże procesów. 
Przedszkole jest miejscem, w którym poprzez zabawę dziecko poznaje alfabet liter drukowanych. Zabawa rozwija w dziecku oczekiwania poznawcze w tym zakresie i jest najlepszym rozwiązaniem metodycznym, które sprzyja jego rozwojowi. Zabawy przygotowujące do nauki pisania liter prowadzić powinny jedynie do optymalizacji napięcia mięśniowego, ćwiczeń planowania ruchu przy kreśleniu znaków o charakterze literopodobnym, ćwiczeń czytania liniatury, wodzenia po śladzie i zapisu wybranego znaku graficznego. W trakcie wychowania przedszkolnego dziecko nie uczy się czynności złożonych z udziałem całej grupy, lecz przygotowuje się do nauki czytania i pisania oraz uczestniczy w procesie alfabetyzacji. 
Nauczyciele diagnozują, obserwują dzieci i twórczo organizują przestrzeń ich rozwoju, włączając do zabaw i doświadczeń przedszkolnych potencjał tkwiący w dzieciach oraz ich zaciekawienie elementami otoczenia. 
Współczesny przedszkolak funkcjonuje w dynamicznym, szybko zmieniającym się otoczeniu, stąd przedszkole powinno stać się miejscem, w którym dziecko otrzyma pomoc w jego rozumieniu. 
Organizacja zabawy, nauki i wypoczynku w przedszkolu oparta jest na rytmie dnia, czyli powtarzających się systematycznie fazach, które pozwalają dziecku na stopniowe zrozumienie pojęcia czasu i organizacji oraz dają poczucie bezpieczeństwa i spokoju, zapewniając mu zdrowy rozwój. 
Pobyt w przedszkolu jest czasem wypełnionym zabawą, która pod okiem specjalistów tworzy pole doświadczeń rozwojowych budujących dojrzałość szkolną. Nauczyciele zwracają uwagę na konieczność tworzenia stosownych nawyków ruchowych u dzieci, które będą niezbędne, aby rozpocząć naukę w szkole, a także na rolę poznawania wielozmysłowego. Szczególne znaczenie dla budowy dojrzałości szkolnej mają zajęcia rytmiki, które powinny być prowadzone w każdej grupie wiekowej oraz gimnastyki, ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń zapobiegających wadom postawy. 
Nauczyciele systematycznie informują rodziców o postępach w rozwoju ich dziecka, zachęcają do współpracy w realizacji programu wychowania przedszkolnego oraz opracowują diagnozę dojrzałości szkolnej dla tych dzieci, które w danym roku mają rozpocząć naukę w szkole. 
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno być włączone w różne działania realizowane w ramach programu wychowania przedszkolnego i powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy. Należy stworzyć warunki umożliwiające dzieciom osłuchanie się z językiem obcym w różnych sytuacjach życia codziennego. Może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo prostych poleceń w języku obcym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączanie do zajęć rymowanek, prostych wierszyków, piosenek oraz materiałów audiowizualnych w języku obcym. Nauczyciel prowadzący zajęcia z dziećmi powinien wykorzystać naturalne sytuacje wynikające ze swobodnej zabawy dzieci, aby powtórzyć lub zastosować w dalszej zabawie poznane przez dzieci słowa lub zwroty. 
Dokonując wyboru języka obcego nowożytnego, do posługiwania się którym będą przygotowywane dzieci uczęszczające do przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego, należy brać pod uwagę, jaki język obcy nowożytny jest nauczany w szkołach podstawowych na terenie danej gminy. 
Aranżacja przestrzeni wpływa na aktywność wychowanków, dlatego proponuje się takie jej zagospodarowanie, które pozwoli dzieciom na podejmowanie różnorodnych form działania. Wskazane jest zorganizowanie stałych i czasowych kącików zainteresowań. Jako stałe proponuje się kąciki: czytelniczy, konstrukcyjny, artystyczny, przyrodniczy. Jako czasowe proponuje się kąciki związane z realizowaną tematyką, świętami okolicznościowymi, specyfiką pracy przedszkola. 
Elementem przestrzeni są także zabawki i pomoce dydaktyczne wykorzystywane w motywowaniu dzieci do podejmowania samodzielnego działania, odkrywania zjawisk oraz zachodzących procesów, utrwalania zdobytej wiedzy i umiejętności, inspirowania do prowadzenia własnych eksperymentów. Istotne jest, aby każde dziecko miało możliwość korzystania z nich bez nieuzasadnionych ograniczeń czasowych. 
Elementem przestrzeni w przedszkolu są odpowiednio wyposażone miejsca przeznaczone na odpoczynek dzieci (leżak, materac, mata, poduszka), jak również elementy wyposażenia odpowiednie dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 
Estetyczna aranżacja wnętrz umożliwia celebrowanie posiłków (kulturalne, spokojne ich spożywanie połączone z nauką posługiwania się sztućcami), a także możliwość wybierania potraw przez dzieci (walory odżywcze i zdrowotne produktów), a nawet ich komponowania. 
Aranżacja wnętrz umożliwia dzieciom podejmowanie prac porządkowych np. po i przed posiłkami, po zakończonej zabawie, przed wyjściem na spacer. 

Źródło:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.
Dz.U. z 2017 r., poz. 356

 

 

 

PROCEDURA AWARYJNA NA WYPADEK POŻARU

Pożar w budynku przedszkola

1. Natychmiast uruchom akcję „Opuść budynek!”
2. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
3.  Powiadom właściwą komendę Straży Pożarnej.
4. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
5. Powiadom właściwą komendę policji.
6. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
7. Zorganizuj gaszenie ognia od czasu przyjazdu Straży Pożarnej (to zadanie powinno być wykonywane wyłącznie przez przeszkolone osoby. Nigdy nie ryzykuj zdrowia i życia pracowników. Zaleca się ewakuację).
8. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
9. Upewnij się, że wszystkie drogi dojazdowe są wolne dla pojazdów straży pożarnej. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
10. Nauczyciele zgłaszają nazwiska brakujących dzieci dyrektorowi przedszkola. Nazwiska dzieci lub pracowników, których miejsca pobytu nie da się ustalić, zgłoś Straży Pożarnej i Policji. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
11. Powiadom właściwy zakład komunalny o uszkodzeniach lub podejrzeniu uszkodzeń instalacji. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
12. Powiadom Kuratorium Oświaty. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
13. Nie pozwól dzieciom ani pracownikom powrócić do budynku, dopóki Straż Pożarna lub policja nie ogłosi, że zagrożenie minęło.

Ogień w pobliżu przedszkola

1. Oceń konieczność uruchomienia jakiejkolwiek akcji. Jeśli nie ma takiej potrzeby, nie przerywaj zajęć w salach. Powiadom odpowiednią komendę Straży Pożarnej. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
2. Jeśli ogień zagraża przedszkolu, przeprowadź działania od 1 do 9 z powyższej procedury. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.

 

Procedura awaryjna w przypadku agresywnego intruza lub złodzieja na terenie placówki
1. Jeśli zauważysz podejrzaną osobę (agresywną) na terenie przedszkola powiadom Przedszkolny
Zespół Zarządzania Kryzysowego.
2. Zadzwoń na numer 997 lub 112, powiadom policję o zaistniałej sytuacji i poproś o wsparcie. Osoba
odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
3. Nauczyciele i członkowie sztabu ds. bezpieczeństwa zamykają drzwi do sal dziecięcych.
4. Powiadom Wydział Oświaty o zaistniałej sytuacji. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek
Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
5. Jeżeli szef sztabu nie zleci inaczej, wszyscy pracownicy utrzymują dzieci w zamkniętych salach
zabaw do odwołania.
6. Nauczyciel nadzoruje sytuację w sali.
7. Należy podjąć wszelkie działania, mające na celu uchronienie dzieci i pracowników przed
agresywnym intruzem.
8. Wysyłaj prawidłowe sygnały niewerbalne:
Nie zbliżaj się nadmiernie. Zdenerwowana lub wystraszona osoba może poczuć się zagrożona przez
kogoś, kto stoi zbyt blisko. Utrzymuj dystans od 0, 5m do 1 m.
9. Unikaj: wpatrywania się w intruza, niebezpiecznych sygnałów takich jak zaciśnięte pięści i
podniesiony głos, unikaj oznak zdenerwowania.
10. Pozostań przy nim do przyjazdu Policji lub Straży Miejskiej.

 

PROCEDURA AWARYJNA W PRZYPADKU EKSPLOZJI LUB ZAGROŻENIA EKSPLOZJĄ
Eksplozja
1. Wydaj polecenie „KRYJ SIĘ” po zaobserwowaniu pierwszych oznak eksplozji. Osoba
odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania
Kryzysowego.
2. Jeśli eksplozja wystąpiła na terenie budynku, natychmiast po przejściu fali
uderzeniowej uruchom akcję OPUŚCIĆ BUDYNEK. Osoba odpowiedzialna – dyrektor
lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
3. Powiadom właściwą komendę Straży Pożarnej. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub
członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
4. Powiadom właściwą komendę policji. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek
Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
5. Jeśli zostałeś przeszkolony, zacznij gaszenie ognia do czasu przyjazdu straży pożarnej.
Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania
Kryzysowego. W jaki sposób? W zależności od źródła ognia, który powstał w wyniku
eksplozji.
6. Podaj nazwiska brakujących dzieci dyrektorowi przedszkola. Nazwiska dzieci lub
pracowników, których miejsca pobytu nie da się ustalić, zgłoś Straży Pożarnej i policji.
Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania
Kryzysowego.
7. Powiadom właściwy zakład komunalny o uszkodzeniach lub podejrzeniu uszkodzeń
instalacji. Osoba odpowiedzialna dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu
Zarządzania Kryzysowego.
8. Nie zezwalaj na powrót dzieci i pracowników do budynku przedszkola przed
uzyskaniem takiego pozwolenia od Straży Pożarnej. Osoba odpowiedzialna dyrektor
lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
9. Uruchom wszelkie dodatkowe działania niezbędne do usunięcia szkód lub ogłoś
powrót do normalnych zajęć. Osoba odpowiedzialna dyrektor lub członek
Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
Zagrożenie eksplozją
1. Uruchom akcję „OPUŚCIĆ BUDYNEK”. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek
Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
2. Przeprowadź wymaganie działania od 3 do 9 z listy powyżej. Osoba odpowiedzialna –
dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.

PROCEDURA AWARYJNA W PRZYPADKU NIEBEZPIECZNEJ SYTUACJI W BEZPOŚREDNIM
SĄSIEDZTWIE PRZEDSZKOLA
1. Zadzwoń na numer 997 lub 112, powiadom policję o zaistniałej sytuacji i poproś o
wsparcie. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu
Zarządzania Kryzysowego.
2. Po otrzymaniu ostrzeżenia, członkowie sztabu ds. bezpieczeństwa zamykają i
zabezpieczają wszystkie drzwi zewnętrzne oraz okna.
3. Nauczyciele i członkowie sztabu ds. bezpieczeństwa zamykają drzwi do sal
dziecięcych.
4. Nauczyciel nadzoruje sytuację w grupie.
5. W salach, które są wyposażone w rolety bądź w zasłony, należy je zaciągnąć.
6. Należy podjąć wszelkie działania, mające na celu uchronienie dzieci i pracowników
przed zranieniem odłamkami szkła, gdyby doszło do wybicia okien.
7. W obliczu zagrożenia wszystkie dzieci znajdujące się na zewnątrz budynku powinny
powrócić do sal.
8. Prowadź dokładny zapis zdarzeń, rozmów i podjętych działań wraz z czasem ich
wystąpienia. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu
Zarządzania Kryzysowego.
9. Zapewnij pomoc przed medyczną, przygotuj apteczki pierwszej pomocy. Osoba
odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania
Kryzysowego.
10. Szef sztabu kryzysowego współpracuje ze służbami porządkowymi w celu
wyeliminowania zagrożenia.
11. Po zniwelowaniu niebezpiecznej sytuacji powróć do normalnych zajęć. Osoba
odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania
Kryzysowego.

Procedura awaryjna w przypadku skażenia chemicznego
1. Jeśli dojdzie do skażenia chemicznego, powiadom służby ratownicze próbując określić
rodzaj środka. Służby ratownicze mogą zarządzić ewakuację przedszkola. Osoba
odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
2. Jeśli to konieczne, uruchom akcję „OPUŚCIĆ BUDYNEK”. Osoba odpowiedzialna – dyrektor
lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
3. Każdy związek chemiczny, który może zagrozić dzieciom wewnątrz budynku z całą
pewnością zagrozi im również na zewnątrz. Jeśli czas jest krytycznym czynnikiem, konieczna
może się okazać ewakuacja. W takiej sytuacji kierunek ewakuacji powinien przecinać
kierunek wiatru. Nigdy w takiej sytuacji nie przeprowadzaj ewakuacji z wiatrem ani pod
wiatr.
4. Powiadom odpowiednią komendę straży pożarnej. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub
członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
5. Powiadom właściwą komendę policji. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek
Przedszkolnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
6. Powiadom kuratorium. Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego
Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
7. Nauczyciele podają nazwiska brakujących dzieci dyrektorowi przedszkola. Nazwiska dzieci
lub pracowników, których miejsca pobytu nie da się ustalić, zgłoś straży pożarnej i policji.
Osoba odpowiedzialna – dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu Zarządzania
Kryzysowego.
8. Nie pozwalaj dzieciom ani pracownikom powrócić do budynku ani na teren przedszkola,
dopóki straż pożarna lub policja nie ogłosi, że zagrożenie minęło.
9. Po powrocie do przedszkola dokładnie wywietrz wszystkie pomieszczenia, otwierając
wszystkie okna i drzwi. Osoba odpowiedzialna dyrektor lub członek Przedszkolnego Zespołu
Zarządzania Kryzysowego.

 

PROCEDURA AWARYJNA W RAZIE ZAGROŻENIA PODŁOŻENIEM ŁADUNKU
WYBUCHOWEGO
1. Jeżeli groźba została przekazana telefonicznie, osoba odbierająca telefon powinna
starać się zatrzymać dzwoniącego przy telefonie tak długo, jak to możliwe i
zawiadomić kogoś wstępnie umówionym sygnałem, aby można było zgłosić prośbę o
wyśledzenie dzwoniącego. Druga osoba dzwoni w tym samym czasie pod numer
„997”. Informuje operatora: „Nazywam się … ”, dzwonię z Przedszkola Nr …. ul.
……….. w ………….. Właśnie mamy telefon na drugiej linii z groźbą podłożenia ładunku
wybuchowego. Numer tej linii to ………………... Proszę wyśledzić dzwoniącego.”
2. Podaj wszystkie dodatkowe informacje, jakich potrzebować będzie operator. Należy
to zrobić szybko.
3. Postaraj się ustalić, czy dzwoniącym jest osoba dorosła.
4. Poinformuj o zdarzeniu Sztab Kryzysowy.
5. Dyrektor powinien ocenić, czy należy ogłosić ewakuację zagrożonego budynku.
6. Po podjęciu decyzji o ewakuacji:
• Jeśli to możliwe, nie wszczynaj formalnego alarmu.
• Użyj telefonów osobistych lub wewnętrznego w celu ewakuacji z zagrożonych
pomieszczeń.
• Jeśli zachodzi konieczność ewakuacji całego przedszkola, uruchom alarm
przeciwpożarowy.
7. Dyrektor może też zdecydować o powiadomieniu straży pożarnej i policji, jeśli w jego
opinii jest to uzasadnione.
8. Powiadom Wydział Edukacji ………………., Kuratorium Oświaty.
9. Do czasu przybycia policji akcją kieruje dyrektor, który:
• zarządza, aby użytkownicy pomieszczeń dokonali sprawdzenia, czy w
pomieszczeniach znajdują się podejrzane rzeczy, paczki, przedmioty których
wcześniej tam nie było;
• czy widoczne są ślady przemieszczenia elementów wyposażenia pomieszczeń;
• czy widoczne są zmiany w wyglądzie zewnętrznym przedmiotów;
• czy emitowane są sygnały dźwiękowe (mechanizmów zegarowych) lub świecące
elementy elektroniczne;
• zarządza, aby pracownicy obsługi sprawdzili pomieszczenia ogólnodostępne:
korytarze, hole, piwnice, toalety oraz otoczenie zewnętrzne
10. Nie wolno dotykać przedmiotów, urządzeń, rzeczy, które budzą podejrzenie, że mogą
być ładunkami wybuchowymi. O ich umiejscowieniu powiadamia się policję, która
podejmuje akcję.
11. Należy zachować spokój, nie dopuścić do przejawów paniki.
12. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę, którą
należy bezzwłocznie przekazać się do Naczelnika Wydziału Edukacji ………………
13. Powróć do zajęć przedszkolnych po przeszukaniu budynku i uzyskaniu zapewnienia ze
strony służb, że jest bezpieczny.
14. Nie nadawaj zdarzeniu rozgłosu większego niż jest to konieczne.
15. Jeśli otrzymałeś powiadomienie o groźbie podłożenia ładunku wybuchowego za
pośrednictwem policji lub innej instytucji, postępuj zgodnie z punktami od 4 do 8.
16. Groźbę pisemną przekaż policji i postępuj zgodnie z punktami procedury od 4 do 8.
17. Osoba odbierająca telefon/groźbę, powinna jak najszybciej wypełnić raport o
otrzymaniu groźby podłożenia ładunku wybuchowego (załącznik nr 1 do procedury).

 

PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU WYPADKU/ŚMIERCI ZAISTNIAŁYCH NA
TERENIE PRZEDSZKOLA ZARÓWNO DZIECKA, JAK I PRACOWNIKA
1. Pracownik przedszkola, który otrzymał wiadomość o wypadku lub był świadkiem
wypadku na terenie przedszkola niezwłocznie zapewnia poszkodowanemu opiekę,
udzielając mu pierwszej pomocy przed medycznej (według trybu określonego w
odpowiedniej procedurze).
2. Dyrektor przedszkola lub upoważniony przez niego pracownik przedszkola
niezwłocznie zawiadamia o zaistniałym wypadku pracownika służby bezpieczeństwa i
higieny pracy, Społecznego Inspektora Pracy oraz organ prowadzący przedszkole i
Radę Rodziców.
3. Jeśli zaistniał wypadek ze skutkiem śmiertelnym, a także, gdy był to wypadek ciężki
lub zbiorowy, dyrektor przedszkola lub upoważniony przez niego pracownik
przedszkola zawiadamia niezwłocznie prokuratora, Kuratora Oświaty oraz naczelnika
Wydziału Edukacji ………………..
4. Jeśli do wypadku doszło w wyniku zatrucia dyrektor przedszkola lub upoważniony
przez niego pracownik przedszkola zawiadamia niezwłocznie Powiatowy Inspektorat
Sanitarny.
5. Dyrektor przedszkola lub upoważniony przez niego pracownik niezwłocznie
powiadamiają rodziców dziecka, (jeśli to wypadek śmiertelny nie informują o tym
bezpośrednio przez telefon.
6. Do czasu rozpoczęcia pracy przez zespół powypadkowy dyrektor przedszkola lub
upoważniony przez niego pracownik przedszkola zabezpiecza miejsce wypadku w
sposób wykluczający dopuszczenie osób niepowołanych.
7. W skład zespołu powypadkowego wchodzi: pracownik służby bezpieczeństwa i
higieny pracy, Społeczny Inspektor Pracy. Jeżeli z ważnych przyczyn w pracach
zespołu nie mogą uczestniczyć w/w osoby, w skład zespołu wchodzi dyrektor
przedszkola oraz inny upoważniony pracownik przedszkola legitymujący się
przeszkoleniem w zakresie BHP.
8. W pracach zespołu powypadkowego może uczestniczyć przedstawiciel organu
prowadzącego szkołę, Kuratora Oświaty lub Rady Rodziców.
9. Zespół przeprowadza postępowanie powypadkowe i sporządza dokumentację
powypadkową, w tym protokół powypadkowy.
10. Przewodniczący zespołu poucza poszkodowanego lub reprezentująca go osobę o
przysługujących mu prawach w toku postępowania powypadkowego.
11. Z treścią protokołu powypadkowego i innymi materiałami postępowania
powypadkowego zaznajamia się: poszkodowanego pełnoletniego,
rodziców/prawnych opiekunów poszkodowanego niepełnoletniego.
12. Jeżeli poszkodowany pełnoletni zmarł lub na zaznajomienie się z materiałami
postępowania powypadkowego nie pozwala mu jego stan zdrowia, zaznajamia się z
nimi jego rodzinę.
13. Protokół powypadkowy (podpisany przez członków zespołu i dyrektora przedszkola)
doręcza się osobom uprawnionym do zaznajomienia się z materiałami postępowania
powypadkowego w terminie 14 dni od zakończenia postępowania.
14. Jeden egzemplarz protokołu powypadkowego pozostaje w dokumentacji przedszkola.
15. Organowi prowadzącemu Przedszkole i Kuratorowi Oświaty protokół powypadkowy
doręcza się na ich wniosek.
16. W ciągu 7 dni od daty doręczenia protokołu powypadkowego osoby powiadomione
mogą złożyć ustne lub pisemne zastrzeżenia do ustaleń protokołu na ręce
przewodniczącego zespołu powypadkowego.
17. Zastrzeżenia rozpatruje organ prowadzący przedszkole.
18. Po rozpatrzeniu zastrzeżeń organ prowadzący przedszkole może: zlecić
dotychczasowemu zespołowi wyjaśnienie ustaleń protokołu lub przeprowadzenie
określonych czynności dowodowych, powołać nowy zespół celem ponownego
przeprowadzenia postępowania powypadkowego.
19. Dyrektor przedszkola prowadzi rejestr wypadków dzieci oraz pracowników placówki.
20. Dyrektor przedszkola omawia z pracownikami placówki okoliczności i przyczyny
wypadków oraz ustala środki niezbędne do zapobiegania im.